Σύνοψη
Καθώς η εποχή της κβαντικής υπολογιστικής ολοένα και ωριμάζει, μεγαλώνει και η ανησυχία για την ασφάλεια των ψηφιακών επικοινωνιών και την προστασία κρίσιμων υποδομών. Στο νέο αυτό γεωτεχνολογικό περιβάλλον, οι κβαντικές επικοινωνίες αναδεικνύονται ως η μοναδική τεχνολογικά ώριμη απάντηση στη νέα γενιά κυβερνο απειλών.
Η Ευρώπη, και ιδιαίτερα η Ελλάδα, διεκδικούν ενεργό ρόλο στον διαμορφούμενο χάρτη της κβαντικής ασφάλειας. Η πρόσφατη διεξαγωγή του QCI Days Athens 2025 στο Ευγενίδειο Ίδρυμα κατέδειξε το υψηλό επίπεδο τεχνογνωσίας, συνέργειας και στρατηγικής ετοιμότητας που έχει επιτευχθεί, τοποθετώντας τη χώρα στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών εξελίξεων. Η διοργάνωση τελούσε υπό την υποστήριξη του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και με την καθοδήγηση της Γενικής Γραμματείας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, στο πλαίσιο του Διεθνούς Έτους Κβαντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας (IYQ) και της Παγκόσμιας Ημέρας Κβαντικής Τεχνολογίας (World Quantum Day 2025).
Τα κυριότερα σημεία του άρθρου
Η Εθνική Υποδομή Κβαντικής Επικοινωνίας HellasQCI διασυνδέει την Αθήνα με την Θεσσαλονίκη και το Ηράκλειο με πάνω από 650 χλμ. οπτικών ινών και με τρεις οπτικούς σταθμούς (Optical Ground Stations). Η Ελλάδα, επενδύοντας σε κβαντικές και δορυφορικές τεχνολογίες, κάνει στρατηγικά βήματα για την νέα κβαντική εποχή και συνδιαμορφώνει το μέλλον της Ευρώπης, ενώ παράλληλα ανοίγει προοπτικές συνεργασίας με τις Εθνικές Κβαντικές Υποδομές των άλλων κρατών μελών της ΕΕ, όπως διαφάνηκε στο πανευρωπαϊκό συνέδριο QCI Days 2025 που διενεργήθηκε 28-30 Απριλίου 2025 στην Αθήνα.
Η αυξανόμενη ωριμότητα των κβαντικών υπολογιστών έχει εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την προστασία κρίσιμων υποδομών και ευαίσθητων δεδομένων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάγκη για ασφάλεια στις επικοινωνίες οδηγεί στην επόμενη γενιά των τηλεπικοινωνιακών υποδομών. Οι κβαντικές επικοινωνίες αποτελούν τη μόνη τεχνολογικά ώριμη λύση για την αποτροπή τέτοιων απειλών. Στο ταχύτητα αναπτυσσόμενο αυτό πεδίο, η Ευρώπη αρχίζει να αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο, με την Ελλάδα να συγκαταλέγεται στους βασικούς “παίκτες” της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι κβαντικές τεχνολογίες βασίζονται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: την κβαντική υπολογιστική, την κβαντική αισθητηριακή τεχνολογία (quantum sensing), την κβαντική μετρολογία και τις κβαντικές επικοινωνίες. Από αυτούς, οι κβαντικές επικοινωνίες είναι σήμερα ο πλέον ώριμος και άμεσα εφαρμόσιμος τομέας. Η κβαντική επικοινωνία βασίζεται στις αρχές της κβαντομηχανικής και ειδικότερα στη διανομή κβαντικών κλειδιών (QKD) παρέχοντας αποδεδειγμένα ασφάλεια σε φυσικό επίπεδο, η οποία δεν μπορεί να παραβιαστεί χωρίς να εντοπιστεί. Χρησιμοποιώντας αυτές τις κβαντικές τεχνολογίες, η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της πανευρωπαϊκής υποδομής που υλοποιεί – EuroQCI, στοχεύει στη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού κβαντικού δικτύου (Quantum Internet) έως το 2030.
Η εθνική υποδομή HellasQCI αναπτύσσεται στο πλαίσιο του EuroQCI από το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ Α.Ε. – GRNET), υπό την υποστήριξη του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και με την καθοδήγηση της Γενικής Γραμματείας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, ενισχύοντας την ασφάλεια των εθνικών κρίσιμων υποδομών και ευαίσθητων δεδομένων.
Το HellasQCI αποτελεί προτεραιότητα για την ελληνική κυβέρνηση, γεγονός που αποδεικνύεται από τις δηλώσεις του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δ. Παπαστεργίου στο CNN Greece: «Οι κβαντικές τεχνολογίες δεν είναι πλέον κάτι αφηρημένο και αόριστο. Είναι μια στρατηγική αναγκαιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ασφάλεια των δεδομένων, την τεχνολογική ανθεκτικότητα και την αυτονομία μας. Ως χώρα θεωρούμε τις κβαντικές υποδομές προτεραιότητα και παράλληλα ευκαιρία, ώστε να επενδύσουμε στην καινοτομία, στη βιομηχανία, στην αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού μας»
Το QCI Days 2025 ανέδειξε την Αθήνα ως ευρωπαϊκό κέντρο για τις κβαντικές επικοινωνίες, συγκεντρώνοντας πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα, σημαντικούς εκπροσώπους του ιδιωτικού τεχνολογικού τομέα εντός και εκτός Ευρώπης, thought leaders και διακεκριμένους ερευνητές καθώς και Εκπροσώπους Κυβερνητικών φορέων από την Ελλάδα, την Ισπανία, της Αυστρία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, πραγματοποιήθηκε επιτυχής επίδειξη κβαντικής διανομής κλειδιών σε δίκτυο 130 χλμ., αποδεικνύοντας την ωριμότητα των κβαντικών δικτύων. Η διασύνδεση έγινε μεταξύ της ΕΔΥΤΕ, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) και του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών “Δημόκριτος”.
Η ανθεκτικότητα των κβαντικών επικοινωνιών βασίζεται στο ότι δεν μπορούν να παραβιαστούν, γεγονός που προσελκύει ενδιαφέρον από από τομείς όπου η ασφάλεια αποτελεί βασική προτεραιότητα όπως είναι η άμυνα, η ενέργεια και ο χρηματοπιστωτικός κλάδος. Ένα δεύτερο σημείο που χρήζει επισήμανσης είναι ότι τα δίκτυα κβαντικών επικοινωνιών μπορούν να υλοποιηθούν πάνω σε υφιστάμενες τηλεπικοινωνιακές υποδομές και πιο συγκεκριμένα σε δίκτυα οπτικών ινών.
Ο ρόλος της Ελλάδας και του HellasQCI στο κβαντικό τοπίο
Η Ελλάδα συμμετέχει ενεργά στη μετάβαση σε ένα κβαντικά ασφαλές εθνικό τηλεπικοινωνιακό δίκτυο υποδομών μέσω του HellasQCI — της Εθνικής Υποδομής Κβαντικών Επικοινωνιών — το οποίο αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς και στρατηγική προσήλωση.
Το δίκτυο HellasQCI περιλαμβάνει πάνω από 650 χιλιόμετρα οπτικών ινών και 27 κόμβους, με την ενσωμάτωση τεχνολογίας διανομής κβαντικών κλειδιών (QKD) να εγγυάται ασφάλεια σε φυσικό επίπεδο για κρίσιμες υποδομές και δεδομένα. Παράλληλα, η σύνδεση τριών αστεροσκοπείων (του Χελμού στην Πελοπόννησο, του Χολομώντα στη Θεσσαλονίκη και του Σκίνακα στην Κρήτη) με τα αστικά δίκτυα της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και του Ηρακλείου ενισχύει τη δυνατότητα ανάπτυξης οπτικών επίγειων σταθμών με δυνατότητα διανομής κβαντικών κλειδιών.
Το HellasQCI δεν αποτελεί απλώς τεχνολογικό έργο είναι ένα στοίχημα για την ψηφιακή κυριαρχία της Ελλάδας και της Ευρώπης, την καινοτομία και την προετοιμασία για το μελλοντικό quantum internet.
