Η πανδημία του κορονοϊού εκτόξευσε τη χρήση των ηλεκτρονικών ψηφοφοριών. Και το σύστημα που δημιούργησε το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Ερευνας (ΕΔΥΤΕ), του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα και χρησιμοποιείται από αρκετές άλλες χώρες.
Μπορεί μία ηλεκτρονική ψηφοφορία να είναι αδιάβλητη; Πλέον όχι απλώς μπορεί, αλλά όπως όλα δείχνουν, έχει περισσότερες δικλίδες ασφαλείας και από τη διά ζώσης εκλογική διαδικασία.
Πρόσφατα, οι δημοσιογράφοι κλήθηκαν για πρώτη φορά να ψηφίσουν διοικητικό συμβούλιο και εξελεγκτική επιτροπή στον Ενιαίο Δημοσιογραφικό Οργανισμό Επικουρικής Ασφάλισης και Περίθαλψης (ΕΔΟΕΑΠ) με υβριδική ψηφοφορία.
Αυτό σημαίνει ότι εκτός από τα σημεία όπου θα ψήφιζαν με φυσική παρουσία, στήθηκαν για πρώτη φορά και ψηφιακές κάλπες.
Όπως φάνηκε, οι δημοσιογράφοι έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στην ηλεκτρονική διαδικασία, καθώς μέχρι το απόγευμα της Τρίτης, δηλαδή μία ημέρα πριν ολοκληρωθεί η πενθήμερη εκλογική διαδικασία, οι ψηφιακοί ψηφοφόροι ήταν 4.600, ενώ στην κάλπη με φυσική παρουσία είχαν προσέλθει μόλις 1.798.
Η συγκεκριμένη ηλεκτρονική ψηφοφορία διεξάγεται με το σύστημα ΖΕΥΣ και δεν είναι η μόνη…
«Το σύστημα ΖΕΥΣ χρησιμοποίησε πριν από ένα μήνα στην εσωκομματική της διαδικασία και η Νέα Δημοκρατία, με αρκετές χιλιάδες ψηφοφόρους», λέει στο Protagon o Πάνος Λουρίδας, διευθυντής Ερευνας και Ανάπτυξης του Εθνικού Δικτύου Υποδομών Τεχνολογίας και Ερευνας (ΕΔΥΤΕ)) και αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Το σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας ΖΕΥΣ αναπτύχθηκε το 2012 από το ΕΔΥΤΕ, έναν φορέα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, με στόχο να χρησιμοποιηθεί για τη διεξαγωγή των εκλογών για την ανάδειξη Συμβουλίων Διοίκησης στα ΑΕΙ. Η επιτυχία του όμως ήταν τόσο μεγάλη, που επεκτάθηκε σε πολλές ακόμη ψηφοφορίες και όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες, όπως η Βρετανία και η Ρουμανία.
Διευκρινίζεται ότι το ΕΔΥΤΕ είναι το δίκτυο που έχει δημιουργήσει και αρκετές εφαρμογές στην πλατφόρμα του gov.gr, όπως για παράδειγμα τα ελληνικά και ευρωπαϊκά πιστοποιητικά εμβολιασμού για τη λοίμωξηCovid-19, την ψηφιακή βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής για όλα τα ιδιωτικά έγγραφα κ.ά.
Το σύστημα είναι πλέον αρκετά δοκιμασμένο και προσαρμοσμένο για διάφορους τύπους ψηφοφορίας που απευθύνονται σε αθλητικούς συλλόγους, ασφαλιστικά ταμεία, ακαδημαϊκούς οργανισμούς, κόμματα κ.ά.
Μέχρι σήμερα με το σύστημα ΖΕΥΣ έχουν:
- Διεξαχθεί 4.578 ψηφοφορίες
- Στηθεί 6.614 ηλεκτρονικές κάλπες
- Δηλωθεί 701.307 ψηφοφόροι
- Ψηφίσει 360.889 άτομα (51,5%)
«Η συμμετοχή εξαρτάται πολύ από τις συνθήκες των εκλογών. Για παράδειγμα, πέρυσι στις εκλογές για τα Υπηρεσιακά Συμβούλια του υπουργείου Παιδείας, η συμμετοχή ήταν μικρή, καθώς υπήρχαν αντιδράσεις από τους φορείς των εκπαιδευτικών. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στις εκλογές στα πανεπιστήμια, η συμμετοχή μπορεί να είναι πολύ ψηλή και να φτάνει στο 80%», διευκρινίζει ο κ. Λουρίδας.
Δικλίδες ασφαλείας
Γιατί όμως να υπάρχουν αντιδράσεις σε μία διαδικασία που κάνει τη ζωή μας πιο εύκολη και πιο ασφαλή εν μέσω πανδημίας; Από τη μία είναι φυσικό να φοβόμαστε για τα προσωπικά δεδομένα και να μην εμπιστευόμαστε την ψηφιακή τεχνολογία, καθώς πρόκειται για κάτι καινούργιο, και ως εκ τούτου υπάρχουν οι έμφυτες ανθρώπινες επιφυλάξεις.
Από την άλλη όμως, η ασφάλεια στο Διαδίκτυο είναι πλέον τόσο υψηλή, που δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση να διαβάλει κάποιος μία ψηφοφορία. Τα πρωτόκολλα ασφαλείας που χρησιμοποιούνται στο συγκεκριμένο σύστημα, άλλωστε, είναι του ίδιου επιπέδου με αυτά που χρησιμοποιούνται για το Taxis, τις τραπεζικές συναλλαγές, τις ηλεκτρονικές βεβαιώσεις, υπογραφές και άλλες υπηρεσίες που χρησιμοποιούμε οι περισσότεροι στην καθημερινότητά μας.
Πέρα όμως από την ψηφιακή ασφάλεια του συστήματος, ειδικά στις εκλογές, βασικός είναι και ο ανθρώπινος παράγοντας ασφαλείας, δηλαδή η εφορευτική επιτροπή.
«Το σύστημα είναι σχεδιασμένο να μην υποκαθιστά την εφορευτική επιτροπή, δηλαδή τους ανθρώπους που νομικά εγγυώνται το αδιάβλητο της διαδικασίας ψηφοφορίας. Στην περίπτωση των εκλογών του ΕΔΟΕΑΠ, η εφορευτική επιτροπή απαρτίζεται από δικηγόρους, μέλη των Δικηγορικών Συλλόγων Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Αυτοί είναι που εισάγουν στο σύστημα τη λίστα με τους ψηφοφόρους και δημιουργούν τα ηλεκτρονικά ψηφοδέλτια. Είναι όλα κρυπτογραφημένα και είναι οι μοναδικοί που μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν τις ψήφους. Και για να γίνει η διαδικασία, θα πρέπει να συμμετέχουν όλα τα μέλη, αλλά και στελέχη του ΕΔΥΤΕ. Αρα, για να αλλοιωθούν τα αποτελέσματα, θα πρέπει να το συμφωνήσουν όλα τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής και επίσης θα πρέπει να συμμετέχουμε και εμείς ως ΕΔΥΤΕ. Αυτό σημαίνει ότι αν πρόκειται να διαβληθεί η διαδικασία από την εφορευτική επιτροπή, είτε δια ζώσης γίνει η ψηφοφορία, είτε ηλεκτρονικά, το ίδιο θα είναι το αποτέλεσμα, ενώ όταν μπαίνει μέσα ακόμη μία υπηρεσία, είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να συμβεί τίποτα», εξηγεί ο κ. Λουρίδας.
Η ψηφιακή κάλπη ΖΕΥΣ είναι στην πραγματικότητα ένα πληροφοριακό σύστημα για την αδιάβλητη διεξαγωγή απόρρητων ψηφοφοριών με αμιγώς ηλεκτρονικό τρόπο. Τόσο η προετοιμασία της ψηφοφορίας από τη διεξάγουσα αρχή, όσο και η υποβολή της ψήφου από τους ψηφοφόρους, γίνονται απομακρυσμένα μέσω Διαδικτύου.
Από το 2012 εξασφαλίζει για τους ψηφοφόρους κάθε ηλεκτρονικής ψηφοφορίας ότι η ψήφος τους υπολογίζεται σωστά και ότι η ανωνυμία τους είναι εγγυημένη, χάρη στη χρήση ισχυρών κρυπτογραφικών πρωτοκόλλων.
Βασίζεται σε διεθνώς αναγνωρισμένα τεχνολογικά πρότυπα τα οποία διασφαλίζουν το αδιάβλητο και απόρρητο της εκλογικής διαδικασίας. Η ακεραιότητα της ψηφοφορίας είναι μαθηματικά επαληθεύσιμη από κάθε ενδιαφερόμενο μέσω της χρήσης κρυπτογραφίας, και χωρίς καμία προσβολή του απορρήτου.
Σχεδιασμός και ασφάλεια
Για τον σχεδιασμό του συστήματος ΖΕΥΣ, το 2012, τα στελέχη της ΕΔΥΤΕ βασίστηκαν στο υπάρχον σύστημα ψηφοφορίας Helios και το εξέλιξαν προκειμένου να του προσδώσουν μεγαλύτερο εύρος χαρακτηριστικών και να καλύψουν πιο πολύπλοκες εκλογικές διαδικασίες, όπως είναι για παράδειγμα η διεξαγωγή εκλογών με ψηφοφορία κατάταξης, κατά την οποία οι ψηφοφόροι επιλέγουν τους υποψηφίους που επιθυμούν με σειρά κατάταξης, βάσει του βαθμού προτίμησης τους.
Αν και η αρχική πρόβλεψη ήταν να αποσυρθεί το σύστημα αμέσως μετά τις πρώτες ηλεκτρονικές εκλογές το 2012, η μεγάλη ζήτηση και μετέπειτα το αυξημένο ποσοστό συμμετοχής σε ηλεκτρονικές ψηφοφορίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, από μικρούς συλλόγους έως μεγάλους φορείς, καθιστούν σήμερα το ΖΕΥΣ ένα δημοφιλές, αξιόπιστο και αδιάβλητο πληροφοριακό σύστημα.
Διαδικασία ψηφοφορίας
Υπάρχουν πέντε βασικά βήματα για τη διαδικασία της κάθε ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.
- Η διεξάγουσα αρχή συντάσσει τα ψηφοδέλτια και τη λίστα των ψηφοφόρων και ορίζει την εφορευτική επιτροπή. Η λίστα των ψηφοφόρων αποτελείται από τα ονοματεπώνυμά τους και την ηλεκτρονική τους διεύθυνση.
- Οι ψηφοφόροι λαμβάνουν στην ηλεκτρονική τους διεύθυνση μήνυμα με το οποίο καλούνται να ψηφίσουν. Το μήνυμα περιέχει σύνδεσμο (link) που οδηγεί στο ψηφιακό παραπέτασμα μέσα στο οποίο προετοιμάζεται η ψήφος. Το παραπέτασμα ενεργοποιείται αυτόματα την προκαθορισμένη ημερομηνία και ώρα έναρξης.
- Η εφορευτική επιτροπή μέσω του διαχειριστή της ψηφοφορίας, εκκινεί και στο τέλος λήγει την ψηφοφορία.
- Οι ψηφοφόροι ψηφίζουν εντός του ορισμένου χρονικού διαστήματος, και λαμβάνουν ψηφιακή απόδειξη της συμμετοχής τους.
- Με το πέρας της ψηφοφορίας, η εφορευτική επιτροπή δίνει την εντολή για την αυτόματη καταμέτρηση των ψηφοδελτίων.
Το ΕΔΥΤΕ
Το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Ερευνας είναι τεχνολογικός φορέας του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που παρέχει δικτυακές και υπολογιστικές υπηρεσίες σε ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα, σε φορείς της εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων και σε φορείς του δημόσιου, ευρύτερου δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Είναι υπεύθυνο για την προώθηση και διάδοση των εφαρμογών των δικτυακών και υπολογιστικών τεχνολογιών καθώς και για την προώθηση και υλοποίηση των στόχων του Ψηφιακού Μετασχηματισμού.
Κατέχει κεντρικό ρόλο συντονιστή όλων των ψηφιακών υποδομών για την Παιδεία και την Ερευνα, αξιοποιώντας εμπειρία 23 ετών στους τομείς των προηγμένων υποδομών και υπηρεσιών δικτύου, υπολογιστικού νέφους και πληροφορικής.
Εξυπηρετεί σε καθημερινή βάση εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες στους στρατηγικούς τομείς της Δημόσιας Διοίκησης, της Εκπαίδευσης, της Ερευνας, της Υγείας και του Πολιτισμού.
Μάλιστα, το ΕΔΥΤΕ είναι από τους πρώτους φορείς που είχε επισκεφθεί ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης, μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του και το είχε χαρακτηρίσει «διαμάντι του ελληνικού Δημοσίου».
Περισσότερα για την Ψηφιακή Κάλπη ΖΕΥΣ εδώ: https://zeus.grnet.gr/zeus/
Παρακολουθήστε το Βίντεο της Υπηρεσίας εδώ:
